Türkiye Cumhuriyeti ile imzalanan İktisadi ve Mali İşbirliği Protokolü, 3 yıl için iki devletin karşılıklı taahhütlerini içeriyor.
Bu protokole ilaveten her yıl iki devlet, iki protokole daha imza atıyor. Bunlar yıllık olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin KKTC’ye sunacağı hibe ve kredileri detaylandırıyor.
3 yıllık dönemi kapsayan protokolün ekinde bir de program (Yapısal Dönüşüm Programı) yer alıyor.
İktisadi ve Mali İşbirliği Protokolü ile KKTC üç konuda taahhütte bulunuyor:
3 yılın sonunda;
- KKTC’nin kamu borçlanma gereği 790 milyon TL’ye düşürülecek.
- Faiz hariç yerel bütçe açığı 100 milyon TL’ye düşürülecek.
- Bu iki hedefe ulaşabilmek için kamu yönetiminin etkinliği ve verimliliği artırılacak; reel sektörün rekabet gücü ve ekonomide payı artırılacak. (Yapısal Dönüşüm Programı’nda bu iki hedefe ulaşmak için atılması gereken somut adımlar yer almakta).
KKTC’nin taahhütlerine mukabil, İktisadi ve Mali İşbirliği Protokolü ile Türkiye Cumhuriyeti tek bir taahhütte bulunuyor:
3 yılda;
- 3,5 milyar TL’ye kadar hibe ve kredi sunmak.
Söz konusu 3,5 milyar TL’ye kadar hibe ve kredilerin yıllara göre ve alanlara göre dağılımı da İktisadi ve Mali İşbirliği protokolünün ekindeki üç yıllık programda tüm detaylarıyla açıklanmış durumda.
30 Ekim 2016 itibariyle, 2016 yılının sonuna yaklaşırken, her iki tarafın da protokolü ihlal ettiği “siyasi bir tablo” ile karşı karşıyayız.
KKTC tarafı kamu yönetimimizin etkinliği ve verimliliği ile reel sektörün rekabet gücü ve ekonomideki payının artırılması için Yapısal Dönüşüm Programı’nda tarihlerle belirlenmiş olan 17 faaliyetten hiçbirini tamamlamadı.
Buna mukabil, 2016 yılında KKTC’nin tamamlaması öngörülen faaliyetlerle ilişkilendirilmiş (şartlı) Reform Destek Ödeneği’nde bulunan toplam 44 milyon TL’yi de aşacak biçimde, Türkiye Cumhuriyeti, KKTC’ye, Reform Destek Ödeneği’nden, şartsız 50 milyon TL kullandırıyor.
Azınlık hükümetinin “paramız var” diyerek mali disiplini terk etmesi sonucunda yerel giderlerde artışlar yaşanması, kamunun etkinliğinin ve verimliliğinin artırılması ve ekonominin büyütülmesi için yürütülmesi gereken faaliyetlerinin hiçbirinin hayata geçirilmemesi ve üstüne üstlük manivela etkisi yapması öngörülen Reform Destek Ödeneği’nin de koşulsuz ve üstelik 2016 için öngörülen miktarı da aşacak biçimde kullandırılmış olması, 2018 sonu için öngörülen kamu borçlanma gereği ve faiz hariç yerel bütçe açığına ilişkin hedeflerde çok ciddi sapmalara neden olmakta.
Buradan çıkarılacak siyasi sonuç işe şu şekilde özetlenebilir:
UBP-DP azınlık hükümeti, Türkiye’deki hükümet ile birlikte, CTP hükümetleri dönemindeki hassasiyetleri terk ederek, Kıbrıslı Türklerin kendi ayakları üzerinde durabilecek bir yapıya kavuşmasını engelleyecek, KKTC’nin Türkiye’ye mali bağımlılığını artıracak “yeni bir siyaseti” devreye sokmuş bulunmaktadır.
Bu koşullarda, Yapısal Dönüşüm Programı’nın giriş bölümünde ifade edilen, “Kıbrıslı Rumlarla yürütülen müzakerelerin olumlu sonuçlanacağına ilişkin olasılıkların giderek artması, bu süreci (program dönemini) KKTC’nin kendi ayakları üzerinde durabilecek konuma gelmesi açısından daha da önemli kılmaktadır” temel siyasetinden hem Türkiye Cumhuriyeti hem de KKTC’nin uzaklaştığı sonucu doğmaktadır.
Bu “yeni” politikanın devreye sokulabilmesindeki en büyük etkenlerden bir tanesi ise maalesef Kıbrıs’ta çözümü ve Kıbrıslı Türklerin kendi ayakları üzerinde durabilmesini savunan, Türkiye ile daha sağlıklı ilişkilerin önemini siyasetin merkezine koyduğunu iddia eden bilhassa solcu toplum kesimlerinin, CTP hükümetlerine gerekli toplumsal desteği sağlamak bir yana, CTP hükümetlerinin başarısızlığından medet uman siyasi yaklaşımları olmuştur.
Başta Ticaret Odası ve Genç İşadamları Derneği olmak üzere, toplumumuzda farklı çevrelerin Yapısal Dönüşüm Programı’nı uygulamayan hükümeti eleştiren açıklamaları kamuoyunun bilgisindedir.
Bu açıklamalar, Yapısal Dönüşüm Programı’nda tarihlendirilmiş faaliyetlerin hayata geçirilmemiş olmasına dikkat çekmektedir.
UBP-DP azınlık hükümeti ile Türkiye’deki hükümetin bilinçli bir şekilde programı deforme ettikleri, Kıbrıs’ta çözüm ve Kıbrıslı Türklerin kendi ayakları üzerinde durabilmesi hedefleri ile çelişen bir siyasi yaklaşım geliştirdikleri ve benzeri tespitler henüz gündeme gelmemektedir.
Aynı şekilde, halkımızı Türkiye ile imzalanan protokollerden soğutmaya çalışan kesimlerin büyük oranda kendi siyasi hedefleri ile de çelişen bir tavır içerisinde oldukları yeterince tartışılamamaktadır.
UBP-DP azınlık hükümetini, Yapısal Dönüşüm Programı’ndaki faaliyetleri daha ciddi bir şekilde ele almaya davet ederim.
Türkiye’deki hükümete, programdaki hedeflerden uzaklaşmak pahasına KKTC’deki mevcut hükümete sağlanan sübjektif (yanlı) desteğin doğuracağı siyasi sonuçları hatırlatırım.
Kıbrıs’ta çözümden yana olan, Kıbrıslı Türklerin kendi ayakları üzerinde durmasını arzulayan tüm toplum kesimlerine Türkiye ile ilişkiler konusundaki yaklaşımlarını gözden geçirmelerini, “toptan retçi yaklaşımların” ve “devekuşu politikalarının” ideallerden uzaklaşmaya sebep olabileceğini, özellikle müzakerelerin çökmesi halinde iki devlet arasında karşılıklı taahhütlerle bağlanacak resmi protokoller üzerinden şekillenen bir ilişki biçimini “çok arayabileceğimizi” bir kez daha hatırlatmakta büyük yarar görürüm.
Mevcut koşullarda; doğru zeminde, doğru amaçlar ışığında ve karşılıklı taahhütlere saygının esas olacağı ilişki biçimi temelinde Türkiye Cumhuriyeti ile sağlıklı ilişkiler, halkımız ve halkımızın geleceği açısından çok büyük önem taşımaktadır.
Ekim 2016 sonu itibariyle, Yapısal Dönüşüm Programı’nda yer alan 17 faaliyetten hiçbirisinin hayata geçirilmediği koşullarda bu değerlendirmeyi yapmayı kaçınılmaz bulmaktayım.
Yapısal Dönüşüm Programı’nın siyaseten “öksüz kalması” hiç de hayra alamet değildir…
Birikim Özgür 