Uzun yıllar boyunca eşitlik mücadelesinin odağına Kıbrıs sorununun çözümünü koyduk. Çatışmanın sebep olduğu adaletsizliklerin normalleştirilmesi kabul edilebilir değildi bize göre. Çözümle birlikte sosyal adaleti tesis etmeye dönük yeni bir safhaya geçilebilirdi. Kıbrıs sorunu marifetiyle oluşturulmuş adil olmayan yerleşik yapıyı sürdürebilmenin en etkili yöntemi de Kıbrıs sorununun çözümüne karşı çıkmak oldu haliyle!
“Kıbrıs sorunu çözülmeden de pek çok sorunumuzu çözebiliriz” anlayışı ise AB’nin de 2004 sonrası oluşturduğu Kuzey Kıbrıs politikasının özünü teşkil ediyor. Kıbrıs sorununu çözemedik diye mevcut durumda eşitsizlikleri besleyen yerleşik yapımızı sahiplenircesine bir tutum sergilemek, yürütülen mücadelenin niteliğinden çok şeyler alıp götürebilirdi. Tam aksine değişime sahip çıkmak, 21. yüzyıl koşullarına uygun bir yeni düzenlemeye gitmek ve bu süreçte etkin olup mümkün olduğunca eşitliği de gözeterek gidişata yön vermek dışında bir şansımız var mıdır?
Eğer değişimle eşitliği özdeşleştirip birlikte ele almayı başaramazsak, tüm dünyada gelişen tartışmaları bir ucundan yakalama şansımız olamayacaktır. Devrimi hayal ederek, Kıbrıs sorununun çözümünü bekleyerek her gün biraz daha işlevsizleşeceğiz.
Bugün dünyada eşitsizliğin giderek arttığı bir gerçektir. Bu bağlamda kimilerinin kontrollü bir eşitsizliğin insanları daha çok çalışmaya yönelttiği için iyi bir şey olduğunu iddia etmelerinin altında bu kesimlerin ideolojik duruşu yatmaktadır. Onlara göre zengin daha zengin oldukça yatırım imkânları artar ve ekonomik büyüme gerçekleşir. Halbuki işin rengi başkadır. Gelir dağılımındaki eşitsizlikler sosyal, ekonomik ve siyasal krizlere sebep olmakta ve dünyamız giderek daha yaşanamaz bir hal almaktadır.
Değişimle birlikte Kıbrıs sorununun çözümünden önce de eşitsizlikle mücadele edecek miyiz yoksa birtakım ideolojik hassasiyetlerimizin yerleşik yapının sürdürülmesine dönük gizli bir ittifakın malzemesine dönüştürülmesine seyirci mi kalacağız?
Örneğin gelir dağılımındaki eşitsizliğin tanımı basittir. Bilimsel ölçekler kullanıp mevcut durumumuzu tespit edebiliriz. Gini Katsayısı diye bilinen bir ölçüme göre bir ülkede gelir dağılımı eşitlendikçe sıfıra, eşitsizlik arttıkça da bire yaklaşılır. İskandinav ülkelerinde bu değer sıfıra daha yakındır yani 0.25’tir. Güney Afrika’da yüksektir yani 0.6’dır. ABD’de 0.39, Çin’de 0.48’dir. Küresel düzeyde ise yükselen ekonomilerle birlikte Gini Katsayısı’nın düşmekte olduğu görülmektedir. Ancak ülkeler düzeyinde bakıldığında yükselen ekonomilerde oluşan zengin sınıflarla birlikte bu katsayının yükseldiği göze çarpar.
Son 30 yılda pek çok ülkede Gini Katsayısı’nın yükseldiği göz önünde bulundurulursa bunun dengelenmesine dönük küresel çabaların artacağı da öngörülebilirdir.
Toplumumuzda eşitlik bilincinin bu noktada yükseltilmesi büyük önem taşımaktadır. Ancak ekonomik büyüme karşıtlığı veyahut sınıfsal çatışmanın doğrudan ötekileştirmeler üzerinden yürütülmesi de “mücadeleyi” toplumdan kopuk farklı bir mecraya sürükleyebilir ve son kerterde eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına dönük somut adımlar atma imkânları kısıtlanabilir. Bu tehlikeyi de göz önünde bulundurup her ülkede olması gerektiği gibi bizde de somut tavırlar geliştirilmelidir.
Eşitsizlikle mücadelede hangi yöntemler geçerlidir bizim ülkemizde? Doğrudan gelire bakmak da fırsat eşitsizliklerinin üzerine gitmek de seçeneklerimiz arasındadır. Daha fazla kazanandan daha fazla vergi alarak belli düzeyde iyileştirmeler sağlanabilir ancak sürdürülebilir bir eşitlik mücadelesinin en etkin araçları hâlâ adam kayırmacılık, partizanlık ve benzeri mekanizmaları ortadan kaldırma çabalarıdır. Aynı zamanda yeni nesillere yatırım yapmak ve eşit koşulara sahip olmalarını sağlamak gerekir. Dışlanan kesimlere sahip çıkmak ve eşit haklarla ekonomide yer almalarını öngörecek düzenlemelere gitmek gerekir.
Eşitlik için bugün de yapabileceğimiz çok şey vardır. Yeter ki isteyelim ve küresel düzeyde yükseleceği öngörülen çabaların bir ucundan tutabilmek adına değişimi korkusuzca ele alabilelim.
29 Ekim 2012, Yenidüzen
Birikim Özgür 